kurupi

OÑEMBA´APOTAVA

*Ohesa´yijo mba´eichapa oñemohenda opaichagua marandu internetpe oiva

*Omombe´u hemimo´a, hemiandu ha ikuaapy umi mba´e ko´aga rupi oñeñe´e ha herakuaveva rehe marandu internetpe oikumbyva´ekuegui

*Ohesa´yijo opaichagua ñe´eporahaipyre ojehaiva´ekue ha oñembohasava´ekue guaranime jaguerekova paraguaipe

*Ohesa´yijo opaichagua ñe´epora haipyre guaranime jaguerekova paraguaipe oguerekova kuaapy ñande rekove ha ñande rekoha rehegua,tavakuaapy,tavarandu rehegua ha ojejapova ñande ypykue rembiapokue oikuaauka hagua hemiandi te´yihaicha ha umi paraguaigua tera ambue tetagua rembiapokue oikuuauka hagua  avei hemiandu.

 Mba´e ojehepyme´ëteva

*Ojeporeka morandu umi mba´e paraguaiteva mba´e

*Ojesareko marandupa pe mba´e ojerureva chupe

*Oipuru jehai guarani hekopetepe

*Oipuru kuaa tenholohia omba´apo hagua

* Oipuru hekopetepe umi mba´e tenholohia ikatuva ome´e

*Oipuru kuaa umi mba´e tenholohia oipytyvotava omopora hagua hembiapo

*Ohechauka hembiapo opavavepe oñemomba´e hagua paraguai mba´eteva

*Omoñe´e syi guaranime

*Oikuaapaite umi hembiapope oiva

*Omombe´ukuaa umi mba´e ojeporekava´ekue ha mba´eichapa ojohu morandu

*Oipuru oa ha umi mba´e oipytyvova hembiapope

*Oguerekopa umi mba´e oikoteveta ohechauka hagua hembiapo

*Oñembosakoi tembiapo poti ohechaukaro ha ohechaukarire hembiapo

*Ohechauka hembiapo ara ha aravo ojejerureva chupe

                         JASY JATERE 
             

                          TEJU JAGUA

MBOI TU'I

 

                                             KURUSU ISABEL

 

         Namombyryetéi Concepcióngui, peteĩ tape ka'aguy ku'ápe, oĩ peteĩ kurusu ha'eño oje'éva ichupe "KURUSU ISABEL". Jahasa ha'árante upe rupi jahechá'va'erã tataindy rendy ha yvotyeta ombojeguapa pe kurusu.

         Isabel raka'e peteĩ kuña mboriahumi heko marangatuetémi va'ekue. Heñóiraka'e "Takua Kora" oje'ehápe, Belén ypýpe, ysyry Ypane rembe'ýpe.

         Oikóramo ñorairõ guasu mbohapy tetãndie, 1865 gui 1870 peve, iménara'e ohóvo ñorairõhápe, oheja ichupe imembymi "Rosita" ndive.

         Pe 1866 rupi, oho avei ha'e ñorairõhápe, imembymi ijyvaári, iména rekávo. Noñorairõiramo jepe oñangarekopotávo imembymíre, oiko pohãnoha pytyvõ háraramo upe rupi. Ndojuhuvéi iménare. Opapotá rupi pe ñorairõ guasu, Isabel ha Rosita oguahẽraka'e hikuái umi Residentakuéra apytépe; ha oñepyrũ Pirivevui guive oipykúi hikuái ñu ha ka'aguýre, ha upéichape oguahẽ "Cerro Cora"-pe raka'e.

         Mcal. López ndajeraka'e he'i upérõ Residentakuérape, oho haguã hikuái Concepción-gotyo, ani umi kamba ipopa'ã hesekuéra. Upéicha ndaje oñepyrũraka'e hikuái teko'asypave ohasáva'ekue kuña Paraguái omoirũségui itúa, iména ha ipehẽngue maymávape, ñorairõ guasúramo guare.

         Osẽndajehikuái Cerro Korágui oguahẽ haguãicha Concepción-pe. Ára pukukue aja oipykúi tape. Pyharekue sapy'aitemínte okéramo oke hikuái. Heta ndaje ho'áva kane'õ, nembyahýi ha yuhéigui, opyta haguãma pe ka'aguýre hetekuéra kuépe ombyavevo yvy. Hetaiterei iñirũnguéra ndaje opyta omano pe ka'aguýre. Isabel ha Rosita katu oguahẽ, mokõipo ára haguépe, peteĩ tape po'i ka'aguy mbytépe, aguĩma Concepcióngui. Ojuhu upe rupi peteĩ tujamíme ha upéa ombopy'aguasu ichupekuéra ha opyta mbohapyvéa oke haguã pe tape po'i rembe'ýpe.

         Opytu'u porã ndaje hikuái upe pyharépe, ha pyharevete, kuarahy iñapysẽrupi, oñepyrũ jey oguata. Ha katu, pe ára hakueterei, ndokyvéi aréma, iji'uheipáma hikuái. Pe asaje potárupi, Isabel ikangypa ha ho'a pe tape yképe. Tujami imoirũhakuéra ombotyryry ichupe ha omboja peteĩ yvyrarakã guasu kuarahy'ãme, ha he'i Rosítape:

         - Ndepya'éke eipyhy pe hy'a ha tereho eheka ymi perupi, cháke nde sy oñeñandu vai. Ndereju pya'éiramo, ikatu omano y'uhéigui ñande hegui.

         Ou jeýrõ guarã Rosita, henyhẽte ihy'a ýgui, isy omanómaanga. Ome'ẽma hekovemi Tupãme, omombytu'úvo hete tekoasy pavẽgui, oikuaa'ỹre mba'épa oikóraka'e iménagui ha mba'épa ¡katu oiko imembykuñamígui, opytáva ha'eñorei ka'aguy mbytére. Araka'eve ndojekuaavéi mba'eve Rosítagui; ndahapykuerevéi, pe tujami imoirũhakuéraicha avei.

         Isabel omano haguépe katu omoĩ hikuái peteĩ kurusu, ndojekuaái mávapa. Peteĩ kurusu ohechaukáva maymávape upepete opytu'uha hína hasypeve peteĩ kuña Paraguái, hetaiterei oiko asy rire, ñembyahyi, kane'õ, y'uhéi ha opáichagua mba'epota pohéi. "Kurusu Isabel" oje'e ichupe, ha oimeraẽva ohasáva upe rupi, oikotevérõ py'aguapýre, ikatúnte oñemboja hendápe, ojepy'amongeta¹⁰ henondépe ha oñembo'e ichupe ha Tupãme. Ojuhúne katuete hembipota.

 TUPÃSY KA’AKUPE

 

Hose, ñande ypykue ta’anga apoha, peteĩ ko’ẽme oho ka’aguýpe ohekávo yvyra. Upépe ojuhu guaikuru kuérape; ha’e kuéra ndohayhúi chupe, Hose oikuaa porá upéva. Upémarõ okañy yvyra poguasu kupépe, oñembo'e ha ojerure Tupasỹme ani haguã ojehu chupe mba’eve ivaíva.

Guaikuru kuéra ohasa ijypy rupi ha ndohechái chupe. Hose osẽ ikañyhágui ha oho ojapo yvyrágui mokõi Tupãsy ra’anga.

Umi  Tupásy ra’anga, peteĩva oime Tovatĩme, ha ambuéva oime Ka’akupépe. Ko’ápe, ko’ãgaite peve, ojehecharamo Tupãsýme. Opaite tendágui oñeguahẽ Tupásy rendápe, ñembo'e ha jeroviápe.